Museum Rotterdam: Onbekende verhalen van de vrouw tijdens de wederopbouw

Vrouwen hebben op zo veel plekken op de wereld anno 2017 nog steeds niet een gelijke positie. Als vrouw kan ik niet anders dan waar mogelijk hard maken voor verbetering. Bij de aankomende Tweede Kamerverkiezingen stem ik dan ook – traditiegetrouw – op een vrouw. Toen ik een uitnodiging ontving voor de tentoonstelling ‘Vrouwen van Rotterdam’ was ik gelijk geïnteresseerd. Ik nam samen met de curator en conservator Sjouk Hoitsma al een kijkje bij de tentoonstelling. Vanaf morgen is ‘Vrouwen van Rotterdam’ te zien in Museum Rotterdam en zeker een aanrader!

“De meisjes en vrouwen van toen lijken onzichtbaar. Hun verhalen onderbelicht en onbekend. En dit terwijl er juist in deze periode veel veranderde voor de positie van de vrouw in de maatschappij.”

Aanleiding voor tentoonstelling ‘Vrouwen van Rotterdam’

Sjouk Hoitsma stelde in 100 dagen tijd, enorm snel, samen met een team van goede mensen deze tentoonstelling samen. De urgentie was dan ook groot. “Vorig jaar vierde Rotterdam groots 70 jaar wederopbouw van de stad. De naoorlogse jaren hebben Rotterdam gebracht tot de stad die het nu is met haar gebouwen en mentaliteit. Maar de viering was vooral een mannenmanifestatie. Waar was de vrouw in dit geheel? De meisjes en vrouwen van toen leken bijna onzichtbaar… Die stonden destijds niet alleen thuis achter het aanrecht. De discussie was losgebarsten. In samenwerking met Zonta Club Rotterdam, een internationale beweging van hoogopgeleide intelligente vrouwen die zich hart maken voor de positie van vrouwen, is de tentoonstelling in Museum Rotterdam ontwikkeld.”

Deze slideshow vereist JavaScript.

De expositie begint met Elly Schot, bij het einde van de oorlog in een verwoest Rotterdam, 12 jaar oud. Haar moeder maakte tijdens de bevrijding van een oranje laken een bevrijdingsjurk versiert hem met distributiebonnen uit de oorlog. “Na meer dan 20 jaar heb ik Elly weer opgezocht. Inmiddels is ze 83 jaar oud en super trots om de opening van de tentoonstelling te zijn.” vertelt Sjouk. “Na de oorlog lag de stad in puin, was er een enorme woningnood en moest er enorm hard gewerkt worden. De wederopbouw was begonnen. Elly was een van die vrouwen die door deze tijd heen ging.”

Rotterdam viert de Stad werd vorig jaar gevierd met onder andere met een enorme trap vanaf het Stationsplein het Groothandelsgebouw op (zie hier blogpost ‘Het dak op in Rotterdam’) en exposities in de stad. Ook Museum Rotterdam heropende haar deuren op een historische plek en icoon van de wederopbouw, het Timmerhuis, achter het Stadhuis aan de Coolsingel.

Rotterdamse vrouw aan het woord

De Rotterdamse vrouw komt in de tentoonstelling letterlijk aan het woord.  Sjouk vertelt: “In ‘Vrouwen van Rotterdam’ vertellen we 30 levensverhalen. Met al deze mensen had het museum of ikzelf al contact. Vanuit schenkingen uit het verleden of interviews die we met hen deden. Van onderneemsters tot huisvrouwen, stewardessen en politici. Hun verhaal wordt hier ondersteund met de modestukken en objecten uit die tijd. Zoals een originele trouwjurk. Geen prinsessenjurk zoals je een trouwjurk verwacht maar gemaakt van een oude ‘opoejurk’ en het laken van een biljarttafel. Typisch voor die tijd, waarbij men het na de oorlog moest ‘rooien’ met wat er was.”

Wist je dat:

• Men vond dat in deze tijd meisjes niet meer mochten verdienen dan een minimum omdat dit niet ten goede kwam aan hun positie?
• Als je als vrouw in de avonduren ‘bijkluste’ met schoonmaak dit als een schande werd gezien, omdat je man te weinig zou verdienen?
• Je als vrijgezelle werkende vrouw tot je 40^e maar bij je ouders moest blijven wonen vanwege het te kort aan woningen en gezinnen voorrang kregen?

Deze slideshow vereist JavaScript.

Kraamvrouw in de babyboomwijk

Onder de Rotterdamse dames behoort ook het verhaal van Klazien Kramer. Een vroedvrouw in de Rotterdamse wijk op Zuid: Pendrecht. De in 1949 opgeleverde wijk bestaat uit flatportieks en doorzonwoningen, ontwikkeld door ook een rolmodel uit die tijd. De architecte Lotte Stam-Beese, ze genoot haar opleiding aan de Bauhaus academie en na stages in Rusland kwam ze in Rotterdam. Klazien Kramer bracht vele kinderen als zelfstandig ondernemer in de wijk ter leven en er was in de begin jaren 50 sprake van een echte babyboom. Klazien had echter niet het zeggenschap over haar eigen boekhouding, dat had haar man, typisch voor die tijd. Daar kan ze zich nu nog kwaad over maken. Daarnaast woonde Klazien met haar gezin ook in een driekamerflat in dezelfde wijk. Eén kamer gebruikte ze overdag als praktijkruimte en was ’s avonds kamer voor de kinderen.  Het plakboek met de geboortekaartjes uit die tijd, van de kinderen die Klazien ter wereld hielp, is te bewonderen.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Onbekende verhalen van onzichtbare harde werksters

Andere verhalen en objecten zijn te zien van onder andere Klaasje Brandenburg, juffrouw aan de Huishoudschool te Rotterdam, die een uniek handgeschreven kookboek met recepten achterliet. Nellie van Rijsoort die al voor de oorlog als onderneemster een eigen naaiatelier had, maar het na de oorlog door de opkomst van confectiekleding zwaar te verduren kreeg en naar Australië emigreerde. De eerste vrouwelijk oogarts van het Oogziekenhuis in Rotterdam. Mevrouw van Overeem de eerste directrice van het Maritiem Museum. Een KLM stewardess die dat alleen kon worden als vrijgezel, taalstages in Zwitserland en Groot-Britannië en een HTS opleiding. De eerste vrouwelijke postbode en politieagente die toen vooral nog verkeersles mocht geven. Maar ook de ‘gewone’ huisvrouw die met vier kinderen op een kamer van 25 vierkante meter woonde. Allemaal onbekende verhalen van de onzichtbare harde werksters van toen.

Het gesprek komt opgang

“Deze tentoonstelling kan een wijziging in het denken van heel veel mensen betekenen, ook van de jonge generatie.” – aldus Neelie Kroes, oud voorvechter van de Rotterdamse vrouwelijke studente (toen één van de zeven economie studentes) en nu ambassadeur van de tentoonstelling en voorvechter van vrouwen in topposities. “Dit is ook exact wat we samen met Zonta beoogen, de discussie tussen generaties opgang brengen. Bezoek dus dit museum vooral met je moeder, tante of oma zodat je ook echt leert. We hebben nu bij de interviews al vaak gehoord dat een dochter tegen haar moeder zei: ‘Maar dat heb je nog nooit vertelt!’.”
Omdat vrouwenemancipatie nog steeds een onderwerp van gesprek moet zijn sluit de tentoonstelling af met zeven filmportretten van Rotterdamse vrouwen die hun stempeldrukken op het hedendaagse. Waaronder Prof. Dr. Roos, cardiologe van het Erasmus MC, tassenontwerpster Susan Bijl en schrijfster Elfie Tromp. Deze dames zijn een bron van inspiratie voor de ondernemende Rotterdamse vrouw van nu.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Praktische informatie Museum Rotterdam

• De tentoonstelling ‘Vrouwen van Rotterdam’ is te zien van 18 februari 2017 tot en met 1 oktober 2017.
• Behalve deze tentoonstelling kun je ook de andere ‘Meest Rotterdamse’ exposities
• Het museum is geopend van dinsdag t/m zondag.
• Entree bedraagt €7,50 per persoon of gebruik je Museumjaarkaart!
• Parkeren doe je in de WTC garage of kom met het openbaar vervoer.

Meer te bezoeken in Rotterdam

Als je er dan toch bent…. bezoek dan ook:

• Tochtje met de Spido en bezoek aan het ss Rotterdam
• De Euromast: dit is het uitzicht
• Maritiem museum (leuk met kinderen)
• Zintuigen prikkelend, de Markthal!

Disclaimer: Ik bezocht deze tentoonstelling op uitnodiging van Museum Rotterdam. Zoals je leest ben ik zelf enthousiast geworden door deze verhalen. Behalve de zwart-wit foto’s (zie credit bij foto) heb ik de foto’s zelf gemaakt. 

Sanne Bakker

Sanne Bakker is eigenaar van ensanne reist. Sanne houdt van stedentrips maken en daarbij een hoop dingen bezoeken. Ze is geïnteresseerd in kunst, musea en WW2. Ook is ze in voor echte Try before you die avonturen. Daarbij heeft ze haar diploma in de Reisjournalistiek gehaald.