Groesbeek: strijdtoneel van de bevrijding
Op een koude zaterdagochtend in november maken we ons op voor een Liberation Tour in Groesbeek. Die tour brengt ons langs de battlefields, het Bevrijdingsmuseum en de Canadese begraafplaats. Een stukje Nederland dat in de septemberdagen van 1944 het strijdtoneel was van de bevrijding en een van de luchtlandingsplekken en van waaruit in februari 1945 uiteindelijk de doorslag richting Berlijn kon worden gemaakt.
Het Toscane van Nederland
Tegen de Duitse grens aan bij Nijmegen ligt een heuvelachtig gebied dat absoluut niet lijkt op de rest van Gelderland. In de volksmond wordt het ook wel het Toscane van Nederland genoemd. Om Groesbeek op de snelste manier vanaf Nijmegen te bereiken, rijd je zelfs een stukje door Duitsland. Bert Eikelenboom is onze gids, een Rotterdammer die via zijn werk in Groesbeek is beland. Daar kwam zijn oude fascinatie boven voor de geschiedenis, vooral de Tweede Wereldoorlog. “Ik kwam te wonen in een straat die vernoemd was naar een generaal. Maar ik had nog nooit van de beste man gehoord. Toen ik een rondje door de wijk liep ontdekte ik meerdere monumenten en zo ging ik op zoek naar de verhalen in de omgeving. Ik wist helemaal niets van deze geschiedenis, want in Rotterdam draaide het vooral over het bombardement. Ik bezocht het Bevrijdingsmuseum en ben de gidsenopleiding gaan volgen. Uiteindelijk heb ik een Dodgejeep aangeschaft. Nu leidt ik groepjes rond in de omgeving van de battlefields van Groesbeek.”
Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945
We beginnen onze tour met een bezoek aan het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 waar Bert bijval krijgt van Wiel Lenders, directeur van het museum. Het museum is verdeeld in drie gedeeltes; een rood, blauw en groen. In het rode gedeelte wordt stil gestaan bij het interbellum, de crisisjaren, de opkomst van de Nazigrootheid en de kristalnacht.
In het hele museum is de lokale geschiedenis ook opgenomen. We staan stil bij een grote maquette van het oude station van Nijmegen. “Tijdens het bombardement is deze helemaal vernietigd, maar je ziet dat het best wel leek op het Rijksmuseum in Amsterdam. Het bombardement was in februari 1944 een enorme vergissing van de Amerikanen. Bijna 800 mensen kwamen erbij om.” vertelt Wiel.
Tip: Bekijk de indrukwekkende aflevering van Andere Tijden over het bombardement in Nijmegen.
We steken over naar het blauwe gedeelte. Hier staat de bevrijding centraal. Een enorm grote maquette leert ons over Operation Market Garden. “Waar iedereen denkt dat de droppings alleen op de Ginkelse Heide plaats vonden, heeft het mis. Juist hier in de heuvels van Groesbeek werden meer dan 8000 Amerikaanse soldaten gedropt.” Daarmee kon de opmars richting Nijmegen gemaakt worden.
We staan stil bij een groot diarama van de beroemde Waaloversteek. “Omdat de Nijmeegse bruggen bezet waren konden de geallieerden niet anders dan per boot oversteken. Van de 26 boten behaalden er maar 13 de overkant en 48 militairen sneuvelden. Het zand in het diarama is echt van de Waaloever. Als aandenken kun je het ook kopen in onze shop.” vertelt Wiel ons.
Via een uniek kijkje in het depot van het museum, komen we in het groene gedeelte: waar de vrijheid centraal staat. In de vitrines tonen hier unieke voorwerpen die gemaakt werden van oude helmen en jurken van parachutestof.
Jeeptour langs de battlefields bij Groesbeek
Al eerder dit jaar stapte ik in een jeep voor een tour langs de battlefields rondom Bastogne. Hoewel toen nog kouder was, is het nu ook guur. Gelukkig heeft Bert dikke plaids klaarliggen. We passeren een van de oorlogsmonumenten en rijden het erf op van een boerderij. Hier stappen we uit de jeep en Bert begint te vertellen. “Na Operation Market Garden was een groot gedeelte nog niet bevrijdt. Vanaf hier werd Operation Veritable opgestart. Het was middenin de winter van 1945, het had gesneeuwd en alle wegen waren blubber door de dooi. Het doel was om de Duitse troepen te omsingelen. Zowel Amerikanen, Canadezen als Britten werkte aan de operatie mee. Het was geen makkelijke strijd omdat de dammen van rivier de Roer werden doorgeprikt en er zo ook nog veel water kwam. We staan hier op een bijzondere plek,” vertelt Bert verder. “De boomhut die je hier ziet was de uitkijkpost van Generaal Horrocks die de operatie aanstuurde.” Bert laat een foto zien van de generaal op zijn post. “Horrocks behaalde dus succes door op 9 februari 1945 een doorbraak met zijn troepen via de Rijn te verzorgen.”
Tip: Beluister ook het verhaal over deze historische locatie via Liberation Route.
Canadian War Cemetery Groesbeek
We rijden over de bekende Zevenheuvelenweg en stoppen tot slot bij de Canadian War Cemetery. Hier liggen de tientallen gesneuvelden Canadezen tijdens Operation Veritable en Operation Market Garden. Terwijl het zonnetje probeert door te breken kijken we uit over de ruim 2.600 grafstenen. “THEIR NAME LIVETH FOR EVERMORE” herinnert aan de vermisten. “Vele Canadese jongens die hier hun laatste rustplaats hebben, gingen met een doel om te vechten voor de vrijheid. Ze hebben hun leven gegeven. Deze plek voor de begraafplaats werd bewust gekozen. Achter het monument zie je Duitsland liggen en aan de andere kant kijk je uit op de battlefields waar de luchtlandingenplaats vonden.” Bert vertelt ook over zijn initiatief dat hij op kerstavond een bijzondere herdenking organiseert. “Ieder graf krijgt een eigen kaarsje en samen met de scholieren herdenken we zo de jongens die er voor zorgden dat wij nu Kerst in vrijheid vieren. Het is een nieuwe manier van herdenken die ook op de begraafplaats in Holten, Overijssel gebeurt.”
Liberation Route in Virtual Reality
We keren terug naar het Bevrijdingsmuseum en nemen hier tot slot via de speciale virtual reality app nog een kijkje in de plekken van de Tweede Wereldoorlog plekken van Gelderland. De app is een initiatief van Liberation Route Europe. In enkele minuten passeren we alle highlights van Arnhem tot Wageningen. Je kunt de app zelf ook downloaden via lre-thetour.nl. Om de app te beleven heb je een virtual reality bril nodig.
Meer over Liberation Route Europe lezen? Bekijk hier alle artikelen van ensannereist.nl
Disclaimer;
Deze blog geeft mijn persoonlijke verslag weer tijdens een bezoek aan Groesbeek met Gelderse streken. De historische informatie in het artikel dient om mijn verhaal te ondersteunen en deze heb ik met zorgvuldigheid geraadpleegd.
Jeetje, indrukwekkend! Toevallig stelde Peter gisteren voor om in de omgeving van Groesbeek te gaan wandelen. Het werd uiteindelijk wat anders, maar nu ik hier ook weer lees dat het er net Toscane lijkt moeten we dit toch binnenkort echt eens met eigen ogen gaan zien.